فصلنامه 15 خرداد
سال چهارم شماره 11 (بهار 1386)

دلایل تاریخی و نوشته های زیادی وجود دارد که نشان می دهد رژیم مشروطه سلطنتی بر اساس نوعی پیوستگی و تداوم زیربنایی با آرمان های جریان های شبه روشنفکری سکولار ایران از میرزا ملکم خان ناظم الدوله به بعد قرار دارد که آرزوی آنها تبدیل نظام ایلاتی سلطنت قاجاریه به یک رژیم دیکتاتوری قانونی شبیه به پاره ای از نظام های مشروطه سلطنتی اروپا بود. رژیمی که متکی به پایگاه طبقاتی رجال سیاسی متشکل از زمین داران، سرمایه داران، صاحبان صنایع، مالکان بزرگ، بانکداران و قشرها می شد که خود را میراث دار اندیشه های مدرن می دانستند...

بازخوانی رویدادهای تاریخی بر مبنای رابطه متن و زمینه متن به عنوان روش تحلیل گفتمان، یکی از راه های نقد رخدادهای تاریخی است. این روش در حال حاضر در بسیاری از پژوهش های اجتماعی و تاریخی استفاده می شود. در این مقاله یکی از فرازهای مهم تاریخ معاصر ایران یعنی سخنرانی تاریخی امام خمینی در فروردین سال 1343 که موجب تبعید معظم له از ایران شد بر اساس روش تحلیل گفتمان مطالعه و بررسی می شود.

امسال از سوی مقام معظم رهبری، سال اتحاد ملی و انسجام اسلامی نام گذاری شده است درک مبانی جامعه شناختی اتحاد ملی و انسجام اسلامی و همگونی نظام های نهادین اجتماعی به منزله پیش درآمد وفاق و اتحاد جامعه و از همه مهمتر اسلامی شدن نهادها، سازمان ها و نظام های اجتماعی از جمله مباحثی است که با عنوان جستارهای راهبردی برای اتحاد ملی و انسجام اسلامی در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است.

حوزه های علمیه از دیرباز تا کنون استقلال همه جانبه ای داشته اند و در همه شئون حیات خود تلاش کردند به دور از وابستگی به ارکان قدرت به حیات علمی خود ادامه دهند. تلاش حکومت ها برای دست اندازی به حوزه های علمیه به خصوص در دوره پهلوی از تقابل های قابل توجه روحانیت شیعه با حکومت است. رژیم پهلوی برای محدود کردن فعالیت های روحانیت شیعه و حوزه های علمیه پس از 15 خرداد 1343 توطئه های گوناگونی را طراحی و برنامه ریزی کرد. تدوین آئین نامه تحصیلات طلاب علوم دینی یکی از داده ها توطئه ای بود که شاه برای انحلال حوزه های علمیه و ساکت کردن روحانیت مبارز طراحی و اجرا کرد.

تپه یا کوه «مسادا» در غرب بحرالمیت مخفیگاه یهودیان در زمان تسلط امپراطوری روم بر سرزمین فلسطین بود. ساکنان این مخفیگاه که برای خود قلعه ای مستقل از نیازهای خارجی بنا کرده بودند. در پایان مبارزه به شکلی مشکوک از میان می روند که بعدها عنوان می شود که برای پرهیز از اسارت، تمام یهودیان دست به خودکشی دسته جمعی زدند و از آن پس از این واقعه به عنوان یک اسطوره شجاعت و مردانگی یاد می شود.